Γόρδιος δεσμός στα τείχη των Χανίων

*

«Τα τείχη των Χανίων έχουν σήμερα τα χάλια τους. Καταρρέουν και δεν πείθετε κανέναν όταν λέτε ότι θέλετε να απαλλοτριώσετε 12 καταστήματα για να αναδειχθούν 100 τετραγωνικά μέτρα του μνημείου», δήλωσαν στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο οι ιδιοκτήτες των καταστημάτων, εκφράζοντας την αντίθεσή τους στην απόφαση απαλλοτρίωσης των ακινήτων, η οποία τελικά πάρθηκε κατά πλειοψηφία.
Τα καταστήματα είναι τουριστικών ειδών τα περισσότερα και μερικά από αυτά υπάρχουν σ' αυτό το σημείο ήδη από τη δεκαετία του '60. Από την άλλη πλευρά, ο έφορος Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Χανίων και εισηγητής της απαλλοτρίωσης, Μιχάλης Ανδριανάκης, τόνισε πως υπάρχει μάστερπλαν, επικαιροποιημένο δις, που προβλέπει την απελευθέρωση και ανάδειξη μεγάλων τμημάτων των τειχών, το οποίο δεν έχει εφαρμοστεί. «Ημουν νέος και είχα μόλις μπει στην υπηρεσία όταν το πρόγραμμα ξεκινούσε. Του χρόνου φεύγω και ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί», είπε.

Οι απαλλοτριώσεις, με σκοπό το γκρέμισμα των κτισμάτων που ακουμπούν στα τείχη, γίνονταν σταδιακά και με πολλή φειδώ. Το υπουργείο Πολιτισμού, στην οικονομική κατάσταση που βρίσκεται σήμερα, είχε κάθε λόγο να μεταθέσει για το μέλλον τη διαδικασία που έχει αντικειμενική αξία 1,4 εκατ. ευρώ. Αυτό έγινε σαφές κατά τη συζήτηση στο ΚΑΣ. Κάποιοι αναρωτήθηκαν γιατί στο σχέδιο απελευθέρωσης του μνημείου δεν περιλαμβάνεται και ο πύργος, ο οποίος κατοικείται κανονικά, καθώς έχει «πανωσήκωμα» έναν όροφο του 18ου αιώνα, σήμερα φρεσκοανακαινισμένο, με μπαλκόνια.

«Θα ευχόμουν να απαλλοτριωθεί και αυτό το ακίνητο. Αυτή τη στιγμή όμως θεωρούμε αρκετό να απελευθερωθούν αυτά, ώστε να αναδείξουμε πλήρως τον πύργο», ήταν η απάντηση του εφόρου.

Είναι αλήθεια πως τμήματα των τειχών της βυζαντινής εποχής, όπως είναι τα συγκεκριμένα, όπως και τα ενετικά τείχη, ήταν ανέκαθεν ενταγμένα στη ζωή της πόλης. Ωστόσο, η απελευθέρωση μέρους των τειχών θα επιτρέψει στους αρχαιολόγους να διεξαγάγουν ανασκαφές μεταξύ των τειχών και του προτειχίσματος. Ούτως ή άλλως, στα Χανιά υπάρχει μια αλληλουχία σημαντικών ευρημάτων από τα μινωικά μέχρι και τα παλαιοχριστιανικά χρόνια.

Η καθυστέρηση ανάδειξης των τειχών αποδόθηκε από μέλη του ΚΑΣ στην «προβληματική» κήρυξή τους κατά τη δεκαετία του '60: Ηταν τόσο γενική, ώστε να μην μπορεί κανείς να πει με βεβαιότητα τι περιλαμβάνει.

Οι ιδιοκτήτες των υπό απαλλοτρίωση ακινήτων ισχυρίσθηκαν πως τα κτίρια έχουν κηρυχθεί διατηρητέα, όπως είναι το «πανωσήκωμα» του πύργου. Οι περισσότεροι σύμβουλοι όμως αμφισβήτησαν τον ισχυρισμό τους, γιατί «δεν είναι δυνατόν να έχουν κηρυχθεί διατηρητέα 3.500 κτίρια, τα οποία περικλείονται από τα τείχη».

Αναγνώρισαν, ωστόσο, ότι τα τείχη είναι σπουδαίο μνημείο και στολίδι για την πόλη, καθώς σώζονται σε μεγάλη έκταση και σε πολλά τμήματα σχεδόν σε όλο το ύψος τους.